Το Περιβάλλον κι εμείς

Το Περιβάλλον με τα μάτια των παιδιών

Αρχική σελίδα | 5ο δημοτικό | 9ο νηπιαγωγείο | Ειδικό σχολείο | Δραστηριότητες | Ζωγραφίστε μαζί μας | Οι δάσκαλοι και οι μαθητές μας | Η πινακοθήκη | Περιβάλλον | Η ιστορία της Ηλείας | Η γεωγραφία της Ηλείας | Ο Πύργος | Αρχαία Φειά | Κολοσούρτης | Εφημερίδα | English version

Δυο λόγια από τον δάσκαλο Γιώργο Σκουντζή | Μελέτη του φαινομένου στην τάξη | Συνοψίζοντας

Όσα ακολουθούν αποτελούν εργασία του σχολικού έτους 1999 - 2000. Τη σχολική χρονιά που πέρασε αναλάβαμε με τα δυο τμήματα της Πέμπτης τάξης και υπεύθυνους δασκάλους τους κ. Γιώργο Σκουντζή και Γιώργο Πικέα το περιβαλλοντικό πρόγραμμα "Μεταφορά του εδάφους με υδάτινα ρεύματα" γνωστή ως "Διάβρωση του Εδάφους". Τη παρούσα σχολική χρονιά 2000 - 2001 έχουμε αναλάβει ως σχολείο δυο περιβαλλοντικά προγράμματα. Η Πέμπτη τάξη του σχολείου μας με υπεύθυνο τον κ. Γιώργο Σκουντζή πρόγραμμα με θέμα την πόλη μας και τα προβλήματά της, και η Έκτη τάξη του σχολείου μας τις κακές και καλές διατροφικές συνήθειες, των κατοίκων αυτής της πόλης, και η επίπτωση τους στο περιβάλλοντα χώρο που ζούμε όλοι μας. Για αυτά όμως θα σας μιλήσουμε μετά το τέλος αυτών των προγραμμάτων μιας και τώρα είναι στο στάδιο της επεξεργασίας τους.

ΑΝΟΙΞΗ 2000, ΠΟΤΑΜΙ ΑΛΦΕΙΟΣ,
ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΒΡΩΤΙΚΈΣ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΑΣΚΑΛΟ ΓΙΩΡΓΟ ΣΚΟΥΝΤΖΗ

Στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο σχολείο μας τη σχολική χρονιά 1999 - 2000, ασχοληθήκαμε με το μηχανισμό της διάβρωσης. Γι’ αυτόν όμως θα σας μιλήσουν οι μαθητές μας.

Στόχοι μας ήταν:
1.      Η κατανόηση του ρόλου των υδάτινων ρευμάτων ως παράγοντας γένεσης της διάβρωσης.
2.      Κατανόηση των εννοιών «διάβρωση», «αποσάθρωση.
3.      Κατανόηση της σημασίας της βλάστησης αλλά και των ριζών ως παραγόντων προστασίας του εδάφους από τη διάβρωση.
4.      Κατανόηση της συνδυασμένης δράσης πυρκαγιάς και βόσκησης ως βασικών παραγόντων της διάβρωσης του εδάφους.
5.      Άνοιγμα του σχολείου στη κοινότητα, ανάπτυξη της πρωτοβουλίας και ενθάρρυνση στην ανακάλυψη της γνώσης με την ενεργητική συμμετοχή των μαθητών.
6.      Δημιουργία ατμόσφαιρας φιλίας, συνεργασίας και εποικοδομητικής συζήτησης μεταξύ δασκάλων και μαθητών και ενθάρρυνση των μαθητών στην ομαδική εργασία.
7.      Άσκηση στην ελεύθερη δημιουργική έκφραση και την καλλιτεχνική εργασία.

Το πρόγραμμά μας ξεκίνησε το Νοέμβρη του 1999.
Τότε στείλαμε στα σπίτια των γονιών των μαθητών μας (όσων θα έπαιρναν μέρος Ε΄ τάξης) μια επιστολή στην οποία ζητούσαμε την υποστήριξή σας προκειμένου να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να εισαχθούν σιγά σιγά στη μεθοδολογία και το περιεχόμενο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και σαν ενεργοί πολίτες αργότερα να βοηθήσουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Σας ευχαριστούμε για την ανταπόκριση που δείξατε. Αυτό δείχνει ότι υπάρχουν ακόμη άνθρωποι οι οποίοι είναι ευαίσθητοι σε θέματα που αφορούν τη φύση.
Όταν οι μαθητές των Δημοτικών Σχολείων ασχολούνται με το περιβάλλον επαναπροσανατολίζονται σε σχέση με την αξιολόγηση του περιβάλλοντος . Μπορεί να είναι αυτοί που θα οδηγήσουν στη δοκιμή και ανάπτυξη νέων μεθόδων για την επίλυση προβλημάτων που αφορούν στη διαδικασία και διάδοση πληροφοριών για περιβαλλοντικά θέματα καθώς και στην ενεργό συμμετοχή των πολιτών για τη βελτίωση του περιβάλλοντος και της προστασίας του.
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση χυμώδης και χειμαρρώδης, εκ φύσεώς της, περικλείει και αγκαλιάζει πλήθος επιστημονικών, καλλιτεχνικών, τεχνολογικών γνώσεων και εμπειριών. Επίσης διαθέτει στη φαρέτρα της ποικιλία παιδαγωγικών αρχών και μεθοδολογικών προσεγγίσεων.
Η μόρφωση δεν παρέχεται μόνο μέσα στη σχολική τάξη. Ο άνθρωπος άρχισε να μαθαίνει από τη φύση παρατηρώντας την.
Η πρόθεσή μας είναι να κάνουμε τα παιδιά να μαθαίνουν χωρίς να βαριούνται αλλά και χωρίς να χρειάζονται πάντα τη βοήθεια των δασκάλων τους. Τέτοια πρότυπα διδασκαλίας προσπαθήσαμε να εφαρμόσουμε και εφαρμόσαμε στο σχολείο μας. Όπως θα σας πουν τα παιδιά αργότερα έμαθαν για τη φύση παίζοντας.
Ο δάσκαλος παραμέρισε την ιδιότητα του δασκάλου και έγινε και αυτός ένας μαθητής που ήξερε κάτι περισσότερο απ’ τους υπόλοιπους , βοηθώντας τους συμμαθητές του να κατανοήσουν τη φύση και πως οι αρνητικοί παράγοντες επιδρούν αρνητικά επάνω της.
Δεν παραμείναμε στα κλειστά όρια της σχολικής μονάδας αλλά μεταφέραμε τη μάθηση μέσα στη φύση (με τη βοήθεια του δασαρχείου του Πύργου, του οποίου τους ανθρώπους ευχαριστούμε αλλά και τον υπεύθυνο της Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του νομού μας κ. Σταθόπουλο του οποίου η υποστήριξη κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του προγράμματος ήταν καθοριστική).
Σε κάθε ευκαιρία που μας δινόταν μεταφέραμε τη σκέψη των παιδιών μας αβίαστα στο πρόγραμμά μας. Παράδειγμα αποτελεί η μορφωτική-ψυχαγωγική εκδρομή στο Ταΰγετο-Μυστρά.
Τα παιδιά εκεί είδαν από κοντά τη δημιουργία του εδάφους με τη βοήθεια του φαινομένου της αποσάθρωσης αλλά και ποια μέτρα παίρνουν τα γειτονικά δασαρχεία για τη συγκράτηση του γόνιμου εδάφους μετά από πυρκαγιές αλλά και σε γυμνές από φυτά περιοχές.
Τελειώνοντας θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε για άλλη μια φορά όλους όσους βοήθησαν στο έργο μας: το Δασάρχη κ. Σάσαλο, το δασολόγο κ. Μπάρδη, τον υπεύθυνο Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης κ. Σταθόπουλο, τους συναδέλφους των υπολοίπων τάξεων του σχολείου μας που πρόσφεραν τη βοήθεία τους για την πραγματοποίηση αυτής της παρουσίασης, τους γονείς των μαθητών αλλά και τη διευθύντριά μας κ. Παπαϊωάννου της οποίας η συμπαράσταση ήταν απαραίτητη για την εκτέλεση του προγράμματός μας μέχρι και αυτή τη στιγμή.

Ας αφήσουμε όμως τους μικρούς ερευνητές να μας ανακοινώσουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους.

ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ

Είμαστε μαθητές της Πέμπτης τάξης. Τη σχολική χρονιά 1999 – 2000 χωριστήκαμε σε δυο τμήματα. Κάποια μέρα του Νοέμβρη οι δάσκαλοί μας Γιώργος Σκουντζής και Γιώργος Πικέας μετά το χτύπημα του κουδουνιού μας είπαν ότι είχαν να μας ανακοινώσουν κάτι σπουδαίο.
Το μυαλό μας άρχισε να τρέχει σε διάφορες ιδέες.
Ήρθε η ώρα της βαρυσήμαντης για μας ανακοίνωσης. Μας είπαν ότι φέτος θα συμμετάσχουμε σε ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα. Το πρόγραμμα αυτό είναι: «η μεταφορά του εδάφους με υδάτινα ρεύματα» ή με απλά λόγια «διάβρωση του εδάφους». Όλοι είπαμε: «καλά ένα ακόμη μάθημα είναι αυτό»; Τι έχουμε να τραβήξουμε με επιπλέον διάβασμα και ασκήσεις.
Αποδείχθηκε όμως ότι βιαστήκαμε. Το μάθημα αποδείχθηκε παιχνίδι. Παιχνίδι όμως που έφερνε μόρφωση γιατί χωρίς να το καταλάβουμε μάθαμε για τη σημασία του επιφανειακού εδάφους στη ζωή των φυτών και τον αντίκτυπό της στην ζωή των ζώων αλλά και του ανθρώπου γενικότερα.
Ξεκινήσαμε βλέποντας πως δημιουργείται το έδαφος με την αποσάθρωση των πετρωμάτων δηλαδή σπάσιμο των βράχων σε κομμάτια όλο και μικρότερα και τη μεταφορά του σε άλλη περιοχή με την ενέργεια του αέρα αλλά πολύ περισσότερο του νερού ή μένοντας στη περιοχή όπου δημιουργήθηκε.
Στη φύση είδαμε την αποσάθρωση στην πράξη κατά την διάρκεια της εκδρομής μας (ψυχαγωγικής και επιμορφωτικής όπως αποδείχθηκε) στον Ταΰγετο. Είδαμε από τα μεγάλα βράχια να δημιουργούνται μικρότερα και όλο πιο μικρά μέχρι που έχουμε το έδαφος, το έδαφος το οποίο περίμενε το ξύπνημα του χειμάρρου το χειμώνα (τώρα δεν είχε νερό) για ν’ αρχίσει το ταξίδι του.
Παρατηρήσαμε όμως ότι όπου δεν υπήρχε χώμα οι πλαγιές του βουνού ήταν γυμνές από φυτά. Ανάλογη φωτογραφία είχαμε δει στη τάξη μας όταν είχαμε ξεκινήσει το πρόγραμμα.
Θυμηθήκαμε λοιπόν ότι τα φυτά είναι αυτά που συγκρατούν το έδαφος.
Για να μπορέσουμε να δούμε τη σημασία των φυτών στη συγκράτηση του εδάφους κάναμε τα εξής πειράματα τα οποία βλέπεται κα εσείς τώρα να εκτελούνται από τους συμμαθητές μας.
Φυτέψαμε σε δυο ρηχά δοχεία φακές και φασόλια. Στη μία βάλαμε πολλούς σπόρους (για μας αυτή ήταν μια πυκνοφυτεμένη περιοχή) και στην άλλη λίγους σπόρους (αραιοφυτεμένη περιοχή). Μέχρι ν’ αναπτυχθούν τα φυτά μελετήσαμε τη σημασία του εδάφους για τη ζωή τους.
Όταν έφθασαν στο μέγεθος που είναι περίπου και σήμερα, γεμίσαμε και ένα ίδιο δοχείο με χώμα (αυτό είναι το γυμνό χωρίς φυτά έδαφος). Τα τοποθετήσαμε πλάγια ώστε να έχουμε μια πλαγιά βουνού.
Ρίξαμε ενάμισι λίτρο νερό στο πυκνοφυτεμένο δοχείο. Είδαμε λοιπόν την ποσότητα του χώματος που έφυγε και μετρήσαμε ότι στα 300 κυβικά εκατοστά μείγματος το χώμα ήταν λιγότερο από 10 κ. εκ.
Την ίδια ποσότητα νερού ρίξαμε και στο αραιοφυτεμένο δοχείο. Εδώ παρατηρήσαμε ότι η ποσότητα του χώματος που έφυγε αυξήθηκε. Στα 300 κ. εκ. μείγματος το χώμα ήταν περίπου 20 κ. εκ.
Φανταστείτε όμως την έκπληξή μας όταν είδαμε το χώμα να εξαφανίζεται σχεδόν από το δοχείο χωρίς φυτά. Με την ίδια ποσότητα νερού (ενάμισι λίτρο) είχαμε για τα 300 κ. εκ. μείγματος περίπου 200 κ. εκ. χώμα. Ανάλογα συμβαίνει και στη φύση. Εκεί μάλιστα τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά γιατί η δύναμη του νερού είναι μεγαλύτερη.
Το επόμενο στάδιο ήταν να δούμε αν παίζει ρόλο το ριζικό σύστημα των φυτών στη συγκράτηση του εδάφους. Έτσι φυτέψαμε δυο βαθιά δοχεία πάλι με τα ίδια φυτά και με την ίδια διάταξη, πυκνοφυτεμένα – αραιοφυτεμένα. Όταν έφθασαν στο ύψος με αυτά που έχουμε σήμερα ανοίξαμε τρεις τρύπες στο πλάι έτσι ώστε να δούμε πόσο χώμα θα φύγει από το εσωτερικό μέρος του δοχείου και όχι από την επιφάνεια. Και σ’ αυτή την περίπτωση είχαμε ένα δοχείο χωρίς φυτά.
Και εδώ τα αποτελέσματα τα ίδια. Λιγότερο χώμα έφυγε στο πυκνοφυτεμένο δοχείο. Απογοητευτικό το αποτέλεσμα στο δοχείο με σκέτο χώμα. Κάναμε επίσης και εδώ τις μετρήσεις μας και βρήκαμε τα εξής αποτελέσματα: στα 300 κ. εκ. μείγματος είχαμε περίπου 5 κ. εκ. χώμα για το πυκνοφυτεμένο δοχείο, 10 κ. εκ για το αραιοφυτεμένο δοχείο και 50 περίπου κ. εκ για το σκέτο χώμα. Καταλάβαμε έτσι τη σημασία των φυτών για τη συγκράτηση του εδάφους.

Όπως είπαν οι συμμαθητές μας και πριν για τη διάβρωση του εδάφους σημαντικό ρόλο παίζουν η υποβάθμιση των δασών από τις πυρκαγιές και την υπερβόσκηση των εδαφών και μάλιστα το χειρότερο η βόσκηση των καμένων δασών.
Για να εξετάσουμε τη διάβρωση όπως συμβαίνει στη φύση και ποιες είναι οι ενέργειες της πολιτείας για την αποφυγή του φαινομένου στη φύση με τη βοήθεια του δασαρχείου Πύργου, του δασάρχη Πύργου κ. Σάσαλου και του δασολόγου κ. Μπάρδη, επισκεφθήκαμε την περιοχή του καμένου δάσους της Φολόης.
Με τον κ. Μπάρδη επισκεφθήκαμε την περιοχή Λουκίσσα δίπλα στο όμορφο χωριό Πόθος. Μας μίλησε για τα φράγματα που έχουν κατασκευαστεί κατά μήκος των χειμάρρων και συνεχίζουν να κατασκευάζονται για να καταφέρουν να συγκρατήσουν το γόνιμο έδαφος εκεί που πρέπει μετά τις πυρκαγιές που έπληξαν πρόσφατα την περιοχή.
Ο κ. Μπάρδης αναφέρθηκε και στα ξύλινα φράγματα που κατασκευάζονται όπου είναι δύσκολο λόγω προσέγγισης σ’ αυτές τις περιοχές μεγάλων οχημάτων για την κατασκευή τσιμεντένιων.
Μια ανάλογη κατασκευή προσπαθήσαμε να κάνουμε και εμείς στο σχολείο μας, φτιάχνοντας το σενάριο αλλά και το πρόπλασμα μιας περιοχής με καμένο δάσος αλλά και με γόνιμο δάσος, το οποίο βλέπεται και εσείς. Σ’ αυτό ξεχωρίζει κανείς τα τσιμεντένια με γκρι χρώμα φράγματα αλλά και το ξύλινο φράγμα μιας δύσβατης περιοχής. Βλέπουμε επίσης της επιδράσεις του νερού στη καμένη περιοχή αλλά και την ομαλότητα της πλαγιάς στο γόνιμο δάσος. Στο τέλος καταλήγουμε στη θάλασσα όπου εναποτίθενται οι φερτές ύλες σχηματίζοντας το δέλτα του ποταμού.
Στη συνέχεια ο κ. Σάσαλος μας περίμενε σε μια περιοχή λίγο πριν το ιστορικό χωριό Λάλα όπου είχε γίνει αναδάσωση και μας μίλησε για τις ενέργειες του δασαρχείου που οδηγούν στην αναβάθμιση της συγκεκριμένης περιοχής αλλά και άλλων πληγέντων περιοχών. Είδαμε τις δεντροφυτεύσεις που έχουν γίνει και την ελπίδα ν’ αρχίζει ν’ αναφτερώνεται μέσα από τα αποκαΐδια.
Το δασαρχείο όμως δεν φροντίζει μόνο για αναδασώσεις αλλά και για την αναψυχή όλων μας. Στην ιστορική περιοχή «Πούσι», Αχλαδινής δίπλα στο μνημείο των πεσόντων έχουν κατασκευαστεί Παιδικές χαρές και τραπεζάκια με υπέροχη θέα σ’ όλο το οροπέδιο του Λάλα. Ο καθένας μας μπορεί να πάει και να διασκεδάσει όπως και εμείς ξεχνώντας για λίγο τις σκοτούρες που όλους βασανίζουν.
Και εδώ όμως όπως βλέπεται και στη φωτογραφία, αδιάψευστος μάρτυρας, τα προβατάκια και οι γιδούλες κάποιον βοσκών γεύονταν τις νοστιμιές του δάσους.

Σας ευχαριστούμε κύριοι του δασαρχείου μας βοηθήσατε να καταλάβουμε πως δουλεύει, εξωεργαστηριακά, η διάβρωση, αλλά ακόμη ότι υπάρχουν κάποιοι που ενδιαφέρονται για τη διάσωση της φύσης και εναντιώνονται σ’ αυτούς που της εναντιώνονται.
Ευχάριστο διάλειμμα στη επεξεργασία της διάβρωσης αποτέλεσε για μας μια νοητή επίσκεψη στη λίμνη Κερκίνη η οποία έχει δημιουργηθεί στη Βόρειο Ελλάδα στη περιοχή των Σερρών. Η λίμνη αυτή είναι μια τεχνική λίμνη στο Στρυμόνα ποταμό, η οποία κατασκευάστηκε για να συγκρατήσει τα νερά του ποταμού κατά την διάρκεια του χειμώνα και έτσι γλίτωσε η γύρω από τον ποταμό περιοχή από την διάβρωση των νερών του. Συγχρόνως όμως δημιουργήθηκε στη λίμνη ένας υγροβιότοπος που όπως και ο υγροβιότοπος του Κοτυχίου προστατεύεται από τη συνθήκη RAMSAR με αποτέλεσμα να γίνει ένας τόπος συγκέντρωσης πολλών πτηνών (ερωδιοί, κορμοράνοι, αργυροπελεκάνοι, χουλιαρομύτες, κραυγαετούς και άλλα).στη νοητή προσέγγιση της λίμνης μας βοήθησε το μουσείο Γουλανδρή και το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων.

Κυρίες – Κύριοι – Συμμαθητές

Τελειώνοντας θα θέλαμε να σας πούμε:

Η φύση όλους μας καλεί.

Ας την πλησιάσουμε προσπαθώντας να μην ενοχλήσουμε το έργο της.

Ας βοηθήσουμε τα όργανα του κράτους στην εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Μην ανάβουμε φωτιά στο δάσος για κανένα λόγο.

Επισκεφθήκαμε το δάσος; Μην αφήσουμε σκουπίδια πίσω μας.

Μην ρυπαίνουμε τα ποτάμια μας και της λίμνες μας.

Φίλοι γεωργοί ακολουθήστε της οδηγίες που σας δίνουν οι υπεύθυνοι. Τα φυτοφάρμακα δεν είναι όλα αθώα.

Το καλοκαίρι έρχεται. Τα μάτια και οι αγκαλιές όλων μας ας στραφούν στα δάση.


Πειράματα για την απόδειξη της σημασίας των φυτών για τη συγκράτηση του εδάφους.