Η Ζωή στη Θάλασσα

 

  

Υποδιαιρέσεις Θαλάσσιων Οργανισμών

Το πλαγκτόν
Το βένθος
Το νηκτόν
Το νευστό
 Τα φύκη
 Τα ψάρια
 Αλλοι Οργανισμοί
 Εκπρόσωποι Μεγάλων Θαλάσσιων Οργανισμών που απειλούνται με εξαφάνιση.


Φυτά και ζώα της θάλασσας. Ύστερα από τις πολλές εξερευνήσεις και τις ωκεανογραφικές μελέτες, τη σύσταση υδροβιολογικών σταθμών και τη χρησιμοποίηση του μικροσκοπίου, είναι γνωστά σχεδόν όλα τα είδη των φυτικών και ζωικών οργανισμών που ζουν στη θάλασσα και είναι γνωστό ότι ζουν πολύ περισσότερα είδη ζώων παρά φυτών. Όλοι οι ζωικοί οργανισμοί άλλωστε φαίνεται να ξεκίνησαν από τη θάλασσα και σ' αυτήν αρχικά είχαν εξελιχτεί. Αντίθετα, από τα φυτά, λίγα μόνο είδη αντιπροσωπεύονται στη θάλασσα. Τα πιο πολλά είναι τα φύκια που είναι φυτά πολλών ειδών με χλωροφύλλη και διάφορες χρωστικές ουσίες· αρχίζουν από λίγα χιλιοστά στα μονοκύτταρα είδη και φτάνουν στα 40 μέτρα στα γιγάντια είδη που ζουν στον Ειρηνικό και στις αμερικανικές θάλασσες. Τα φανερόγαμα ζουν στην περιοχή κοντά στις ακτές και χρησιμοποιούνται στη συσκευασία μέσα στα κιβώτια, στο γέμισμα στρωμάτων κ.ά.
Τα ζώα, που όπως είπαμε είναι πάρα πολλά είδη, αρχίζουν από τα πρωτόζωα και φτάνουν ως τα σπονδυλωτά και τα θηλαστικά. Τα πρωτόζωα είναι μονοκύτταρα, τα μετάζωα πολυκύτταροι οργανισμοί (π.χ. τα σφουγγάρια). Ακολουθούν τα κοιλεντερωτά, τα εχινόδερμα (αστερίες, αχινοί κ.ά.), τα σκουλήκια, τα βριόζωα, τα χαιτόγναθα, τα αρθρόποδα (καβούρια κ.ά.), τα μαλάκια (κογχύλια, καλαμάρια σουπιές, χταπόδια κ.ά.), τα προχορδωτά, τα σπονδυλωτά (ψάρια, ερπετά, θηλαστικά). Στις πολύ βαθιές θάλασσες υπάρχει και το πλαγκτόν, δηλ. ζωικοί και φυτικοί μικροοργανισμοί που πλανιούνται και που χρησιμεύουν για τροφή των ψαριών.
Όλα τα θαλασσινά όντα αποτελούνται από κύτταρα που έχουν τα ίδια συστατικά: άζωτο, άνθρακα, οξυγόνο, υδρογόνο, θείο, κάλιο, νάτριο, μαγνήσιο, φώσφορο και πολύ μικρές ποσότητες από άλλα στοιχεία. Τα φύκια π.χ. έχουν άφθονο βρώμιο, ιώδιο και αρσενικό, τα μαλάκια έχουν νικέλιο, οι καραβίδες κοβάλτιο κ.λπ.
Η γεωγραφική κατανομή τους γενικά εξαρτάται από τις διαφορές της θερμοκρασίας άλλα ζώα ζουν σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και πεθαίνουν όταν βρεθούν σε υψηλές και άλλα αντίθετα δεν αντέχουν στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Σημαντικό ρόλο στη ζωή των φυτών και των ζώων της θάλασσας παίζουν επίσης το φως και οι ακτινοβολίες, όπως στα φύκια που ζουν μόνο στα βάθη όπου φτάνει το φως. Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι τα περισσότερα ζώα ζουν στα ανώτερα στρώματα της θάλασσας, όπου είναι άφθονο το οξυγόνο, ενώ είναι σπάνια εκείνα που ζουν στα μεγάλα βάθη, όπου το οξυγόνο είναι ελάχιστο ή και λείπει εντελώς.
Στη θάλασσα παρατηρείται μια αδιάκοπη δημιουργία που συνοδεύεται από αδιάκοπη φθορά. Ενώ δηλ. από τη μια, εκατομμύρια όντα πολλαπλασιάζονται και δημιουργούνται σε κάθε στιγμή, εκατομμύρια πάλι την ίδια στιγμή εξαφανίζονται (πεθαίνουν ή κατατρώγονται από τα μεγαλύτερα) έτσι ώστε να διατηρείται ένα ισοζύγιο. Σ' όλα τα όντα δύο είναι τα κυρίαρχα ένστικτα: το ένστικτο της αυτοσυντήρησης που εκδηλώνεται στην προσπάθεια εξεύρεσης της τροφής και της άμυνας κατά των εχθρών και το ένστικτο της διαιώνισης του είδους που εκδηλώνεται στην προσπάθεια της σύζευξης και της αναπαραγωγής.

Η παρουσίαση αυτή φιλοδοξεί να καλύψει μόνο ένα μικρό μέρος από την υπέροχη αυτή ζωή των ζώων και των φυτών των ακτών και των βυθών του πλανήτη. Όσο και αν προσπαθούσαμε δεν θα ήταν δυνατόν μέσα σ' αυτές τις λίγες σελίδες!!! να καλύψουμε το μεγαλύτερο κομμάτι του ζωικού βασιλείου του γαλάζιου πλανήτη μας. Ελάτε μαζί μας και δεν θα χάσετε. Περιπλανηθείτε κα εσείς μαζί μας σ' αυτόν τον υπέροχο κόσμο.
 


Ωκεάνιες Ζώνες
Κάνε κλικ να την δεις σε μεγέθυνση

Το βένθος
 που είναι το σύνολο των οργανισμών οι οποίοι ζουν στον πυθμένα απ' τα ρηχά μέχρι τα πιο βαθιά νερά. Μέχρι τα διακόσια μέτρα βάθος (υφαλοκρηπίδα) λέγεται παραλιακό βένθος ενώ πέρα από τα διακόσια μέτρα λέγεται  βένθος βαθέων υδάτων.
Το σύνολο των υδρόβιων οργανισμών που ζουν στον πυθμένα των θαλασσών, λιμνών και ποταμών. Το βένθος χωρίζεται σε δύο κατηγορίες, το ζωοβένθος και το φυτοβένθος. Στους ζωικούς βενθικούς οργανισμούς ανήκουν κυρίως τα τρηματοφόρα, οι σπόγγοι, τα κοιλεντερωτά, τα βρυόζωα, τα μαλάκια, τα ασκίδια και ορισμένα ψάρια. Οι φυτικοί οργανισμοί που αποτελούν το βένθος των θαλασσών είναι κυρίως βακτήρια και φύκη (διάτομα),
καθώς και μερικά ανθοφόρα φυτά που υπάρχουν κοντά στις ακτές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το βένθος των ωκεανών, το λεγόμενο αβυσσικό βένθος, και το αδαίο βένθος που περιλαμβάνει τους οργανισμούς των βαθύτερων τάφρων των ωκεανών. Ο σύγχρονος εξοπλισμός των ωκεανογραφικών ινστιτούτων οδήγησε στην ανακάλυψη νέων βιοκοινωνιών και οργανισμών που διατηρούνται στη ζωή χωρίς το φως και τη θερμότητα του ήλιου.
Το πέλαγος είναι το σύνολο των οργανισμών που ζουν στη υγρή μάζα και διακρίνεται σε πλαγκτό και σε νηκτό.
 
   

   
 
Το πλαγκτόν
Το πλαγκτόν γενικότερα περιλαμβάνει φυτικούς (φυτοπλαγκτόν) και ζωικούς μικροοργανισμούς (ζωοπλαγκτόν).

Το φυτοπλαγκτόν παίζει σημαντικό ρόλο στην τροφική αλυσίδα των υδάτινων οικοσυστημάτων, αφού δεσμεύει την ηλιακή ενέργεια και συνθέτει οργανική ύλη από νερό και διοξείδιο του άνθρακα (CΟ2). Η φωτοσύνθεση του φυτοπλαγκτού και οι ανταλλαγές αερίων περιορίζονται στα ανώτερα υδάτινα στρώματα, όπου υπάρχει επάρκεια φωτισμού (μέχρι 50-100 μ., ευφωτική ζώνη).
Μορφές ζωοπλαγκτόν
Το ζωοπλαγκτόν περιλαμβάνει μικρά καρκινοειδή, πρωτόζωα (τρηματοφόρα, βλεφαριδοφόρα, ακτινόζωα), κνιδόζωα κ.ά., τα οποία τρέφονται με φυτοπλαγκτόν. Το ζωοπλαγκτόν επιβιώνει και σε βάθη μεγαλύτερα από 100 μ., και αποτελεί τροφή για αλιεύσιμους θαλάσσιους οργανισμούς όπως φάλαινες, ψάρια, καλαμάρια κ.ά.

Ορισμένοι πλαγκτονικοί οργανισμοί χρησιμοποιούνται τα τελευταία χρόνια ως οικολογικοί δείκτες, δηλ. ως δείκτες του βαθμού ρύπανσης των θαλασσών, των λιμνών και των ποταμών. Η αύξηση της βιομάζας ορισμένων πλαγκτονικών οργανισμών ή η εξαφάνιση άλλων αποτελεί ένδειξη της ποιότητας του υδάτινου οικοσυστήματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η επίδραση του ευτροφισμού (του υπέρμετρου εμπλουτισμού των υδάτων με θρεπτικά συστατικά, που προέρχονται από λιπάσματα, λύματα κ.ά.) στο πλαγκτόν. Η αύξηση της αναλογίας αζώτου-φωσφόρου (Ν:Ρ) σε θαλάσσια περιοχή της Ν. Υόρκης (Lοng Ιsland) εξαιτίας των λυμάτων ενός εκτροφείου χηνών είχε ως αποτελέσματα τη ριζική μεταβολή της σύνθεσης του φυτοπλαγκτού (ορισμένα είδη εξαφανίστηκαν, ενώ σε άλλα παρατηρήθηκε αύξηση του πληθυσμού τους) και τη διαταραχή της ισορροπίας της τροφικής αλυσίδας (τα στρείδια εξαφανίστηκαν, επειδή δεν μπορούσαν να μεταβολίσουν τα νεοεμφανισθέντα είδη του φυτοπλαγκτού).
Οι επιστήμονες τα τελευταία χρόνια έχουν επικεντρώσει τις έρευνές τους στις διαδικασίες ανάπτυξης του πλαγκτού, καθώς και στη μελέτη των διαδικασιών ανταλλαγής του CΟ2 ανάμεσα στην ατμόσφαιρα και τους ωκεανούς. Το πλαγκτόν, όπως είναι γνωστό, παίζει ουσιαστικό ρόλο στη μεταφορά του άνθρακα στο εσωτερικό των ωκεανών και κατ' επέκταση στη ρύθμιση του CΟ2 στην ατμόσφαιρα. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι 2,5 από τους 7,5 γιγατόνους CΟ2 που παράγονται ετησίως στη γη κυρίως από τις ανθρώπινες δραστηριότητες απορροφώνται από τους ωκεανούς μέσω του φυτοπλαγκτού. Το γεγονός αυτό θεωρείται ότι μπορεί να αποτελέσει σταθεροποιητικό παράγοντα στη ρύθμιση του κλίματος του πλανήτη, που απειλείται εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου, δηλαδή λόγω της αύξησης της συγκέντρωσης του CΟ2 στην ατμόσφαιρα.
Το 1989 ξεκίνησε ένα ερευνητικό πρόγραμμα δεκαετούς διάρκειας στον Βόρειο Ατλαντικό με σκοπό τη μελέτη της ανάπτυξης του πλαγκτού και της συμμετοχής του στις διαδικασίες ανταλλαγής αερίων στους ωκεανούς. Το πρόγραμμα ονομάστηκε JGΟFS και σε αυτό συμμετέχουν βιολόγοι, ωκεανογράφοι και χημικοί από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Γερμανία και την Ολλανδία. Όπως διαπιστώθηκε, σε μεγάλα γεωγραφικά πλάτη η ανάπτυξη του φυτοπλαγκτού είναι περιορισμένη, εξαιτίας της έλλειψης σιδήρου στις θάλασσες. Ο σίδηρος παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές βιολογικές διεργασίες, όπως π.χ. στην παραγωγή της χλωροφύλλης (φωτοσυνθετική χρωστική), που είναι απαραίτητη για τη φωτοσύνθεση. Οι έρευνες, έτσι, επικεντρώνονται στο αν ο εμπλουτισμός των ωκεανών με ενώσεις σιδήρου μπορεί να μετριάσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Έντονη είναι η αντίδραση των περιβαλλοντολόγων, που υποστηρίζουν ότι η ενέργεια αυτή θα επηρεάσει αρνητικά τις φυσικές διαδικασίες και το κλίμα του πλανήτη.
 
Το νηκτόν
Είναι το σύνολο των φυτικών και ζωικών οργανισμών που ζουν στο πέλαγος και μπορούν να κινούνται στο νερό. Η κατηγορία αυτή αποτελείται από κεφαλόποδα (δηλ. χταπόδια, καλαμάρια κλπ καθώς και άλλα είδη σπονδυλωτών.
 
Το νευστόν
Μ' αυτό τον όρο αναφερόμαστε στους διάφορους υδρόβιους οργανισμούς που χρησιμοποιούν σαν τόπο διαβίωσής τους την επιφάνεια των θαλασσών.
 
Τα φύκη  


Το φυτό posidonia oceanica σχηματίζει λιβάδια στο θαλάσσιο πυθμένα, που εμπλουτίζουν τη θάλασσα με οξυγόνο και αποτελούν ιδανικό βιότοπο για πλήθος θαλάσσιων οργανισμών
Χλωροφυλλούχα θαλλόφυτα, που βρίσκονται στις θάλασσες και στις λίμνες, σε βραχώδεις ακτές, σε τέλματα και πάνω σε κορμούς δέντρων. Είναι φυτά υδρόβια. Από τα άλλα θαλλόφυτα ξεχωρίζουν από την ύπαρξη της χλωροφύλλης μέσα στα κύτταρα τους. Εκτός όμως από αυτή τη χρωστική περιέχουν κι άλλες, γεγονός που επιτρέπει την κατάταξή τους σε διάφορες κατηγορίες:
1) Φύκη πράσινα ή χλωροφύκη, στα οποία η χλωροφύλλη κατέχει βασική θέση. Τα συναντά κανείς στα αβαθή νερά, τόσο στη θάλασσα, όσο και στις λίμνες.
2) Φύκη φαιά ή φαιοφύκη, στα οποία κυριαρχεί η χρωστική φυκοξανθίνη. Είναι λιγότερο απαιτητικά στο φως γι αυτό συναντιόνται και σε μεγαλύτερα βάθη.
3) Φύκη ερυθρά ή ροδοφύκη, στα οποία κυριαρχεί η φυκοερυθρίνη. Βρίσκονται σε μεγάλα βάθη, μέχρι και 300 μ.
4) Φύκη κυανά ή κυανοφύκη. Σ' αυτά η χλωροφύλλη είναι μαζί με μια κυανή χρωστική, τη φυκοκυανίνη. Τα βρίσκουμε σε μεγάλα βάθη.
Στις παραθαλάσσιες χώρες της Βόρειας Ευρώπης και κυρίως στη Βρετάνη της Γαλλίας τα φύκη χρησιμοποιούνται ως λίπασμα ή για τη μετάπλαση των εδαφών.
Τα φαιοφύκη, ύστερα από βρασμό και ειδική κατεργασία με ανθρακικό ασβέστιο και ισχυρά οξέα, δίνουν μια ουσία ανάλογη με τη ζελατίνη την αλγίνη. Η αλγίνη χρησιμοποιείται στη νηματουργία, στην κατασκευή ηλεκτρικών μονωτήρων, καθώς και στην οδοντιατρική. Χρησιμοποιείται ακόμη για συγκόλληση σκόνης λιθανθράκων και ξυλανθράκων για κατασκευή ειδικών πλίνθων για θέρμανση κ.λπ. Τα ροδοφύκη δίνουν ύστερα από βρασμό το "άγαρ - άγαρ", που χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική, στη ζαχαροπλαστική, στη μαγειρική, στη βιομηχανία υφασμάτων και στη μικροβιολογία (βακτηριολογία). Διάφορα τέλος φύκη χρησιμοποιούνται στη βιομηχανική παραγωγή καλιούχων λιπασμάτων βρώμιου ιωδίου και άλλων ανόργανων και οργανικών υδατανθρακούχων και αζωτούχων ουσιών.
Σημαντική χρήση φυκιών ως τροφή του ανθρώπου γίνεται κυρίως στα νησιά της Χαβάης, στις Φιλιππίνες, στη Σουμάτρα, στην Ιάβα, στη Νέα Ζηλανδία, καθώς και σε όλα τα νησιά του Μαλαϊκού Αρχιπελάγους.
Τα φύκη μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διατροφή των ψαριών στις θάλασσες, στους ωκεανούς και στα ποτάμια, αυξάνοντας έτσι ουσιαστικά τα παγκόσμια αποθέματα πρωτεϊνών για τον άνθρωπο. Μπορούν επίσης να συμβάλουν και στην απορρύπανση του περιβάλλοντος. Πολλές ποικιλίες φυκιών δεν ενοχλούνται από τους υδρογονάνθρακες (πετρέλαιο και τα υποπροϊόντα του) που χύνονται στις θάλασσες. Αντίθετα μάλιστα οι ουσίες τους τα τροφοδοτούν και τα ενισχύουν.