Εικ.116 Από τέτοια δάση σχηματίστηκε ο άνθρακας

Η ενέργεια που παίρνουμε από τον άνθρακα σήμερα προήλθε από την ενέργεια που τα φυτά απορρόφησαν από τον ήλιο πριν από εκατομμύρια χρόνια.
Όλα τα φυτά προκειμένου να ζήσουν αποθηκεύουν ενέργεια από τον ήλιο. Αφότου πεθαίνουν, αυτή η ενέργεια απελευθερώνεται συνήθως καθώς αποσυντίθενται. Κάτω από ορισμένες συνθήκες (έλλειψη οξυγόνου, υψηλή πίεση – θερμοκρασία κ.α.), η αποσύνθεση είναι διακεκομμένη.

Πριν εκατομμύρια χρόνια, τα νεκρά φυτά σκεπάστηκαν από βαλτώδη νερά. Για χιλιάδες χρόνια, ένα παχύ στρώμα των νεκρών φυτών αποσυντίθεται σιγά σιγά στο πυθμένα των ελών. Στο πέρασμα του χρόνου, η επιφάνεια και το κλίμα της γης άλλαξαν, περισσότερη λάσπη καταπλάκωσε τα φυτά τα οποία δεν είχαν προλάβει να αποσυντεθούν τελείως, με αποτέλεσμα να σταματήσει η διαδικασία της αποσύνθεσης. Λόγω της πίεσης από το βάρος των στρωμάτων χώματος, λάσπης νερού και της υψηλής θερμοκρασίας και άλλων παραγόντων τα στρώματα των φυτών υποβλήθηκαν σε χημικές και φυσικές αλλαγές, εκδιώκοντας το οξυγόνο και μετατράπηκαν βαθμιαία σε άνθρακα.

Οι Ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής χρησιμοποίησαν τον άνθρακα πολύ πριν να φθάσουν οι πρώτοι άποικοι στο νέο κόσμο. Χρησιμοποιούσαν τον άνθρακα για να ψήσουν τα αγγεία που κατασκεύαζαν από τον άργιλο.
Οι ευρωπαίοι άποικοι ανακάλυψαν τον άνθρακα στη Βόρεια Αμερική κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του 1600. Στην αρχή ο άνθρακας χρησιμοποιήθηκε πολύ λίγο.

Εικ. 117 Δημιουργία του άνθρακα

Εικ. 118 Μεταλλεία άνθρακα

Οι αποθήκες άνθρακα είναι τα στρώματα του άνθρακα μέσα στο έδαφος που περιμένουν να εξορυχτούν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τις μεγαλύτερες αποθήκες άνθρακα σε όλο τον κόσμο. Εάν συνεχίσει να χρησιμοποιείται στο ποσοστό που χρησιμοποιείται σήμερα, τα αποθέματα αυτά θα διαρκέσουν σχεδόν 300 έτη.
Οι ανθρακωρύχοι χρησιμοποιούν γιγαντιαίες μηχανές για να εξορύξουν τον άνθρακα από το έδαφος. Υπάρχουν δυο είδη μεταλλείων άνθρακα: τα μεταλλεία επιφανείας και τα υπόγεια μεταλλεία.

Εικ. 119 Ανοικτό Ορυχείο της ΔΕΗ στη Μεγαλόπολη

Τα μεταλλεία επιφάνειας χρησιμοποιούνται για να παραγάγουν το μεγαλύτερο μέρος του άνθρακα. Τα μεταλλεία αυτά χρησιμοποιούνται όταν ο άνθρακας βρίσκεται σε βάθος 60 μέτρων. Μεγάλες μηχανές αφαιρούν μεγάλες ποσότητες χώματος και βράχων για να φθάσουν στις αποθήκες άνθρακα.

Εικ. 120 Δενδροφύτευση στο ορυχείο Μεγαλόπολης μετά από εξόρυξη του άνθρακα.
Δυστυχώς τα δέντρα ξεράθηκαν από την παγωνιά του χειμώνα 2004

Μόλις τελειώσει ο άνθρακας σε μια περιοχή, το χώμα, και τα βράχια μεταφέρονται στο κοίλωμα που έχει δημιουργηθεί και η περιοχή σπέρνεται, δεντροφυτεύεται ή δημιουργούνται λίμνες. Η νέα έκταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλλιέργεια, ως βιότοπος άγριας φύσης ή για αναψυχή. Τα υπόγεια μεταλλεία χρησιμοποιούνται όταν ο άνθρακας βρίσκεται θαμμένος βαθιά μέσα στη γη. Μερικά υπόγεια ορυχεία είναι 300 μέτρα βαθιά! Για να αφαιρέσουν τον άνθρακα σε αυτά τα υπόγεια ορυχεία, οι ανθρακωρύχοι εργάζονται βαθιά μέσα στη γη ώστε με τη βοήθεια των μηχανών να εξορύξουν τον

άνθρακα. Είναι μια πολύ επικίνδυνη εργασία με πολλά ατυχήματα.

Ή εδώ για να παρακολουθήσεις ένα βίντεο από την επίσκεψη του 5ου Δημοτικού Σχολείου Πύργου στο Ορυχείο της Μεγαλόπολης.

Ή εδώ για να μεταφερθείς στο εργοστάσιο της Μεγαλόπολης

Ο άνθρακας κατά την καύση του παράγει ρύπους που μπορούν να μολύνουν ην ατμόσφαιρα. Ο πιο σημαντικότερος ρύπος είναι το διοξείδιο του άνθρακα, ένα αέριο που συντελεί στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Όταν ο άνθρακας καίγεται, ένα χημικό στοιχείο αποκαλούμενο θείο μπορεί επίσης να απελευθερωθεί. Το θείο αναμιγνύεται με το οξυγόνο και σχηματίζει το διοξείδιο του θείου, μια χημική ουσία που όταν αναμιχθεί με το νερό της βροχής δημιουργεί την όξινη

βροχή η οποία προκαλεί ζημιές στα φυτά και δηλητηριάζει το νερό.

'Αλλα υποπροϊόντα, όπως η τέφρα η οποία παράγεται κατά τη καύση του άνθρακα και κάποτε κατέληγε σε χωματερές σήμερα χρησιμοποιείται στην παραγωγή τσιμέντου αλλά και σε άλλες χρήσεις.

Εικ.123 Εργοστάσιο Παραγωγής Ενέργειας Μεγαλόπολης

Τα λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα και τη Μεγαλόπολη εξασφαλίζουν το σημαντικότερο για την ελληνική οικονομία ενεργειακό καύσιμο, το λιγνίτη, στον οποίο βασίστηκε ο εξηλεκτρισμός της χώρας μας από τη στιγμή της ίδρυσης της Επιχείρησης.
Ο λιγνίτης βρίσκεται σε αφθονία στο υπέδαφος της Ελλάδας. Η χώρα μας κατέχει τη δεύτερη θέση σε παραγωγή λιγνίτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την έκτη θέση παγκοσμίως. Με βάση τα συνολικά αποθέματα και

τον προγραμματιζόμενο ρυθμό κατανάλωσης στο μέλλον, υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα οι υπάρχουσες ποσότητες λιγνίτη επαρκούν για τα επόμενα 45 χρόνια. Μέχρι σήμερα έχουν εξορυχθεί συνολικά 1,3 δισ. τόνοι λιγνίτη ενώ τα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα ανέρχονται σε 3,2 δισ. τόνους περίπου. Tο 2002 εξορύχθησαν συνολικά 70,3 εκ. τόνοι που αποτελεί ρεκόρ εξόρυξης από την ίδρυση των ορυχείων.

Εικ. 124 Ορυχεία Λιγνίτη στην Ελλάδα

Σήμερα, οι 8 λιγνιτικοί σταθμοί της ΔΕΗ αποτελούν το 44% της εγκατεστημένης ισχύος και παράγουν το 61% περίπου της ηλεκτρικής παραγωγής της ΔΕΗ.
Η χρήση του λιγνίτη, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αποφέρει στην Ελλάδα τεράστια εξοικονόμηση συναλλάγματος (περίπου 1 δισ. δολάρια ετησίως). Ο λιγνίτης είναι καύσιμο στρατηγικής σημασίας για τη ΔΕΗ, γιατί έχει χαμηλό κόστος εξόρυξης, σταθερή και άμεσα ελέγξιμη τιμή και παρέχει σταθερότητα και

ασφάλεια στον ανεφοδιασμό καυσίμου.
Συγχρόνως, προσφέρει χιλιάδες θέσεις εργασίας στην ελληνική περιφέρεια, ιδιαίτερα σε περιοχές που εμφανίζουν μεγάλα ποσοστά ανεργίας. Ο λιγνίτης έχει συντελέσει τα μέγιστα στην αύξηση του εθνικού προϊόντος