ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ

 

Στην κοινωνία της γνώσης, της πληροφορίας και της τεχνογνωσίας που βιώνουμε, στην εποχή της ουσιαστικής ανάδειξης των δύο πιο ευγενών αποστολών του ανθρώπου που είναι η απόκτηση της γνώσης και η μετάδοση της πρέπει να προσθέσουμε και μία τρίτη, τη σωστή προσέγγιση και αξιοποίησή της. Μια τέτοια προσπάθεια προβάλλεται αναμφίβολα στο επίπεδο της ποιοτικής εκπαίδευσης που πρέπει να ‘ναι το ζητούμενο για κάθε εκπαιδευτικό σύστημα. Επιπρόσθετα, η μεγάλη ρευστότητα της εποχής μας επιβάλλει συνεχείς προσαρμοστικές κινήσεις και πολιτικές αποτελεσματικότερης αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού μέσα από την κατάλληλη μαθησιακή διαδικασία η οποία θα πρέπει να κινείται αδιαλείπτως προς το ευ ζην. Γι’ αυτό το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν μπορεί πια να πορεύεται στις συντεταγμένες του παραδοσιακού γνωσιοκεντρικού χαρακτήρα του σχολείου, της αποσπασματικότητας και της παθητικής απόκτησης των γνώσεων, καθώς οι κατακερματισμένες γνώσεις δεν συνιστούν γνώση. Αντίθετα, το σχολείο πρέπει να είναι μαθητοκεντρικό, βιωματικό και δημιουργικό με όλους τους συντελεστές του (διδάσκοντες και διδασκόμενους) συμμέτοχους, χώρος χαράς και ζωής και όχι μόνο στερεότυπης διδασκαλίας. Με το προτεινόμενο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) η επιδιωκόμενη αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης επιχειρείται μέσα από τη διαθεματική οργάνωση του περιεχομένου των διδακτικών αντικειμένων, τις διερευνητικές και ολιστικές προσεγγίσεις διδασκαλίας και την προτυποποίηση συγγραφής νέων βιβλίων, τα οποία θα ανταποκρίνονται στις αρχές της διαθεματικότητας και στο σεβασμό της προσπάθειας του μαθητή. Γι’ αυτό τα βιβλία θα πρέπει να είναι ελκυστικά και ως προς το περιεχόμενο και ως προς την αισθητική τους, αλλά και ως προς το μέγεθός τους.

Μέχρι σήμερα, το μοντέλο που κυριαρχεί στο εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι αυτό της αυτοτελούς διδασκαλίας των διαφόρων γνωστικών αντικειμένων. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα επεξεργασίας ενός θέματος (έννοιας, φαινομένου, διαδικασίας κτλ.) από την πλευρά διαφορετικών επιστημών και, στη συνέχεια, σύνθεσης της γνώσης που προκύπτει από τη μελέτη αυτή (διεπιστημονική προσέγγιση). Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από προγράμματα - δραστηριότητες που αξιοποιούν μεθόδους ενεργητικής προσέγγισης της γνώσης και που εφαρμόζονται, προαιρετικά, κατά τη διδασκαλία των διαφόρων αντικειμένων ή παράλληλα με αυτήν (Περιβαλλοντική Αγωγή, Αγωγή Υγείας, Αγωγή Καταναλωτή κ.ά.). Με τον τρόπο αυτό δίνεται η δυνατότητα ολιστικής προσέγγισης ενός θέματος, μέσα από την οποία ο μαθητής αποκτά ένα σύνολο γνώσεων και δεξιοτήτων ικανών να τον βοηθήσουν, άμεσα αλλά και μελλοντικά, στην επίλυση προβλημάτων που εμφανίζονται στην καθημερινή ζωή, στην κοινωνική δραστηριότητα αλλά και στην επαγγελματική του ενασχόληση.
Οι παραπάνω δραστηριότητες και τα προγράμματα έχουν προαιρετικό χαρακτήρα και δεν είναι οργανικά ενταγμένα στα Ωρολόγια Προγράμματα και Προγράμματα Σπουδών, δεν εξασφαλίζεται η απαιτούμενη «εσωτερική συνοχή» και «ενιαία ανάπτυξη περιεχομένων». Για το σκοπό αυτό απαιτείται η οριζόντια σύνδεση των Προγραμμάτων Σπουδών των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων. Οριζόντια σύνδεση στο επίπεδο των Προγραμμάτων Σπουδών σημαίνει κατάλληλη οργάνωση της διδακτέας ύλης κάθε γνωστικού αντικειμένου, με τρόπο που να εξασφαλίζεται η επεξεργασία εννοιών οι οποίες ανήκουν στον ίδιο ή σε διαφορετικούς τομείς της επιστήμης, με τρόπο που να προσδιορίζονται οι μεταξύ τους σχέσεις και να αναδεικνύονται τα σημεία τομής τους. Η προσέγγιση αυτή, δηλαδή «Η Διαθεματική Προσέγγιση» δίνει τη δυνατότητα στο μαθητή να συγκροτήσει ένα ενιαίο σύνολο γνώσεων και δεξιοτήτων, μια ολιστική εν πολλοίς αντίληψη της γνώσης, που θα του επιτρέπει να διαμορφώνει προσωπική άποψη για θέματα που σχετίζονται μεταξύ τους, και να λειτουργεί με βάση αυτή, ως υπεύθυνος πολίτης. Η διαθεματική προσέγγιση δεν μπορεί παρά να υποστηρίζεται από μεθόδους ενεργητικής προσέγγισης της γνώσης, οι οποίες εφαρμόζονται κατά τη διδασκαλία κάθε αντικειμένου.

Στο πλαίσιο αυτό κινηθήκαμε κατά τη πορεία προσέγγισης του αντικειμένου μας. Κοινό μυστικό όλων όσων ασχολούνται με την υλοποίηση Επικουρικών Προγραμμάτων είναι η έλλειψη ωρών στο ωρολόγιο πρόγραμμα που θα μπορούσαν να ασχοληθούν με το θέμα τους. Παρ’ όλο που το αναλυτικό πρόγραμμα προβλέπει την υλοποίηση επικουρικών προγραμμάτων το ωρολόγιο δεν αφήνει τέτοια περιθώρια. Μπορείς όμως να εξετάσεις το θέμα σου διεπιστημονικά με την βοήθεια των άλλων μαθημάτων.
Έτσι λοιπόν εξετάσαμε το θέμα "Καιρός - Κλίμα και τις σχέσεις τους με το ανθρωπογενές περιβάλλον" διεπιστημονικά μέσα από κάθε μάθημα του ωρολογίου προγράμματος (πάτα στο δεσμό να δεις ημερολόγιο του προγράμματος) κάνοντας περιβαλλοντική εκπαίδευση χωρίς να χάνουμε ώρες αλλά και εξετάζοντας το θέμα όπως το βλέπει ο κάθε χώρος (γλωσσολογικός, θεολογικός, θεατρικός, κ. α).
Παραθέτουμε σχεδιαγράμματα εφαρμογής του προγράμματος μας.