Ακραία Καιρικά Φαινόμενα
Κυκλώνας
Τυφώνας
Σίφουνας
Θύελλα

 

Ακραία Καιρικά Φαινόμενα
 

Τα αποκαλούμε θεομηνίες και φυσικές καταστροφές αλλά είναι "απλώς" φυσικά φαινόμενα. Ευχόμαστε να μην γίνονταν. Κι όμως αν δεν συνέβαιναν, τότε η Γη θα ήταν σαν τον Αρη. Ένας Πλανήτης Χωρίς Ζωή.
Ζαβιτσάνου Γ. ("ΟΙΚΟ" της καθημερινής, Φεβρουάριος 2005 , Τεύχος 29)


Τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι φυσικές γήινες διαδικασίες που εμφανίζονται σε όλο τον κόσμο κάθε ημέρα. Δεδομένου ότι ο αντίκτυπός τους στους ανθρώπους και το περιβάλλον μπορούν να είναι αρκετά "ακραίος", είναι σημαντικό να γνωρίσουμε τι προκαλεί αυτά τα γεγονότα και πώς οι άνθρωποι μπορούν να παραμείνουν ασφαλείς όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα τέτοιο φαινόμενο.
Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι μεταξύ 1990 και 1999 περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας πλημμύρων οι οποίες προκάλεσαν ζημιές ύψους 243 δισ. Δολαρίων ("Έθνος της Κυριακής", 17 Απριλίου 2005 σελ. 58) Εντούτοις, δεν έχουμε όλες τις απαντήσεις για το πώς και το γιατί αυτά τ’ ακραία καιρικά φαινόμενα δημιουργούνται. Έτσι, οι ερευνητές μελετούν αυτά τα  φαινόμενα με ποικίλες τεχνικές που κυμαίνονται από τη μοντελοποίηση των φαινομένων σε  υπολογιστές ως και να βάλουν τη ζωή τους σε κίνδυνο "κυνηγώντας" την θύελλα. Δυνάμεις που ενισχύουν ή αφανίζουν τους τυφώνες ανακαλύφθηκαν μόλις πρόσφατα, όπως η επίδραση των θερμών, ξηρών και γεμάτων σκόνη στρωμάτων αέρα που προέρχονται από τη Σαχάρα και μπορούν να κινηθούν δυτικά, διαπνέοντας στον Ατλαντικό, να προφθάσουν έναν τυφώνα "στα νώτα" του και να τον αποκεφαλίσουν, όπως αναλύει ο Τζέισον Ντάνιον, ομοσπονδιακός ειδικός για τους τυφώνες στο Μαϊάμι.
(ΒΗΜΑ SCIENCE, Revkin Andrew, Κυριακή 19-9-2004, σελ. 5)


 
Κυκλώνας
 

Λέγεται το σύστημα των ανέμων, που φυσούν γύρω από μια βαρομετρική ύφεση, δηλαδή, γύρω από μια περιοχή χαμηλής ατμοσφαιρικής πίεσης. Αν μια βαρομετρική ύφεση είναι πολύ χαμηλή, ώστε να σχηματίσει κυκλώνα, αναπτύσσει ανέμους, οι οποίοι φυσούν γύρω από το κέντρο της.

Στο νότιο ημισφαίριο παίρνουν κατεύθυνση όλο προς τα δεξιά (όπως ακριβώς κινούνται οι δείχτες του ρολογιού), ενώ στο βόρειο ημισφαίριο παίρνουν αντίθετη κατεύθυνση. Στο κέντρο του κυκλώνα επικρατεί σχετική ηρεμία. Στην κυκλική ζώνη των δυνατών ανέμων ο ουρανός είναι εντελώς καλυμμένος από πυκνά σύννεφα και πέφτει κατακλυσμιαία βροχή, ενώ στο κέντρο του κυκλώνα επικρατεί για λίγες στιγμές καθαρός ουρανός. Το φαινόμενο λέγεται "μάτι της θύελλας". Στο

Εικ. 165 Κυκλώνας Andrew

πέρασμα του κυκλώνα παρατηρείται ανύψωση της θερμοκρασίας και ελάττωση της υγρασίας.

Οι κυκλώνες είναι πολύ επικίνδυνοι για τα πλοία και ιδίως για τα αεροσκάφη τα οποία δεν μπορούν να τον αποφύγουν ούτε με υψηλή πτήση, πάνω δηλ. από τον κυκλώνα, επειδή φτάνει σε μεγάλα ατμοσφαιρικά ύψη. Σήμερα η μετεωρολογία με τη βοήθεια ειδικών αεροπορικών σκαφών ή τεχνητών δορυφόρων καταφέρνει και εντοπίζει τη γένεση και την πορεία των κυκλώνων. Αν ο κυκλώνας έρχεται από τη θάλασσα στην ξηρά, εκτός από το σφοδρό άνεμο, φέρνει και τεράστια κύματα που, αν βρουν χαμηλή ακτή την πλημμυρίζουν σε ύψος 5 - 8 μέτρων και προκαλούν τεράστιες καταστροφές και συχνά ιδίως στις ασιατικές χώρες, πολυάριθμα ανθρώπινα θύματα. Για να σχηματιστούν κυκλώνες, πρέπει να επικρατούν, στην περιοχή εκείνη, ζέστη, υγρασία και νηνεμία. Αυτές οι κλιματολογικές συνθήκες επικρατούν στις χώρες του ισημερινού. Γι’ αυτό οι κυκλώνες είναι συχνότεροι στην τροπική περιοχή.

Τυφώνας
 

Όρος με τον οποίο αναφέρεται ο τροπικός κυκλώνας, που σχηματίζεται στον Ειρηνικό και Ινδικό ωκεανό και προπάντων στην Κινεζική θάλασσα.

Ο όρος προέρχεται από την κινεζική λέξη ταϊφούνγκ. Οι τυφώνες σχηματίζονται συνήθως μεταξύ του φθινοπώρου και της άνοιξης, με την αλλαγή κατεύθυνσης των μουσώνων, με χειμαρρώδεις βροχές, ή σιφώνες, που συνήθως βρίσκονται στο κέντρο (οφθαλμός του τυφώνα) και, τέλος, τεράστια κύματα που μπορούν να φτάσουν έως τις ακτές. Οι τυφώνες προκαλούν μεγάλες καταστροφές και συχνά, έχουν πολυάριθμα θύματα.
Ανάμεσα σε κυκλώνες, και τυφώνες οι διαφορές είναι λεπτομερειακές.

Εικ. 164 Το Μάτι του Τυφώνα

Πάτα εδώ 1ΜΒ, να δεις πως δημιουργείται ένας τυφώνας. Αν συνεχίσει να ρουφά παγωμένο νερό θα χάσει τη δύναμή του.

Το παγωμένο νερό δεν έχει μεγάλη δυναμική ενέργεια σε σχέση με το ζεστό.
Πάτα εδώ 2,8 Mb, να παρακολουθήσεις τη "γέννηση" του τυφώνα Isabel στα όρη της Αιθιοπίας, στην Αφρική, τα οποία αποτελούν το χώρο γέννησης πολλών τυφώνων του Ατλαντικού. Ο τυφώνας Isabel ξεκίνησε την πορεία του την 25η Αυγούστου 2003 και την 6η Σεπτεμβρίου 2003 πήρε τη μορφή τροπικού κυκλώνα.
Οι κυκλώνες – τυφώνες μπορούν να έχουν διάμετρο μεγαλύτερη από 500 χλμ. Γύρω από την περιφέρεια της στήλης, οι περιστρεφόμενοι άνεμοι μπορούν να φθάσουν σε 300 χιλιόμετρα την ώρα. Ο υγρός αέρας ανυψώνεται περισσότερο από 10.000 μ και διαμορφώνει ένα σύννεφο σωρειτομελανία. Τα υδροσταγονίδια συμπυκνώνονται και πέφτουν ως χειμαρρώδης βροχή.

Η εικόνα θα σε βοηθήσει να βρεις το ποσό των κατακρημνισμάτων που μεταφέρουν οι τυφώνες των βίντεο NASA

Πηγή: NASA, http://www.nasa.gov/vision/earth/lookingatearth/hurricane_multimedia.html

Πάτα εδώ  750 KΒ, να δεις ένα βίντεο της NASA όπου εμφανίζονται τρεις τυφώνες και μια τροπική ύφεση ανά την υδρόγειο: ο τυφώνας Francis, στο δυτικό Ατλαντικό, η τροπική ύφεση Ivan, στον ανατολικό Ατλαντικό, ο τυφώνας Pheobe στον Ινδικό ωκεανό και ο μεγάλος Τυφώνας Songda στο Βορειοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό. Τα χρώματα των τυφώνων αντιπροσωπεύουν το συνολική ποσότητα κατακρημνισμάτων. Με μπλε χαμηλή ποσότητα και με κόκκινο μεγάλη.


Πάτα εδώ με το ποντίκι σου να μάθεις περισσότερα για τους τυφώνες   (θα μεταφερθείς στη σελίδα του κ. Χρ. Τσάμη, Φυσικού)
Περισσότερα για τους Κυκλώνες - Τυφώνες (σύνδεση στο Internet):
http://www.bom.gov.au/info/cyclone/
http://www.bom.gov.au/lam/Students_Teachers/cycmod.shtml (μοντέλα κυκλώνων)
http://www.nasa.gov/vision/earth/lookingatearth/hurricane_multimedia.html (βίντεο και φωτογραφικό υλικό από τυφώνες)

Σίφουνας
 

Σίφουνας (Tornado) και Θαλάσσιος Σίφουνας (waterspouts)
Αποκαλούνται σίφουνες ή ανεμοστρόβιλοι (Tornado) όταν δημιουργούνται πάνω από το έδαφος και θαλάσσιοι σίφουνες (waterspouts) όταν δημιουργούνται πάνω από τον ωκεανό.

Tornado (ανεμοστρόβιλος λατινικά, tonare, "στη βροντή"), όρος της μετεωρολογίας που δηλώνει έναν βίαιο περιστρεφόμενο αέρα γύρω απ’ ένα κέντρο χαμηλής πίεσης, που διαμορφώνει ένα σύννεφο που έχει το σχήμα χοάνης το οποίο δε εκτείνεται από ένα σύννεφο σωρειτομελανία. (cumulonimbus)προς το έδαφος. Συνήθως γνωστός ως κυκλώνας ή twister.
Ένας ανεμοστρόβιλος μπορεί να έχει διάμετρο από μερικά μέτρα ως περίπου ένα χιλιόμετρο στο σημείο που εφάπτεται του εδάφους και με ένα μέσο πλάτος μερικές εκατοντάδες μέτρα. Μπορεί να κινηθεί πάνω από το έδαφος σε αποστάσεις που κυμαίνονται από λίγα μέτρα μέχρι πολλά χιλιόμετρα. Ενώ έχουν μικρή διάρκεια δράσης, (συχνά δρουν μόνο για λεπτά)

Εικ. 161 Σίφουνας (Tornado)

οι έντονοι αυτοί άνεμοι και τα συντρίμμια που μεταφέρουν μαζί τους μπορούν να καταστρέψουν τα πάντα στο πέρασμά  τους.

Η χοάνη γίνεται ορατή από τη σκόνη που απορροφιέται από το έδαφος και από τη συμπύκνωση των σταγονιδίων ύδατος στο κέντρο της χοάνης. Η ίδια διαδικασία συμπύκνωσης καθιστά ορατούς και τους ανεμοστρόβιλους που σχηματίζονται στη θάλασσα, αποκαλούμενους ως θαλάσσιοι σίφουνες (waterspouts), οι οποίοι εμφανίζονται πολύ συχνά στα τροπικά νερά. Οι περισσότεροι ανεμοστρόβιλοι περιστρέφουν αντίθετο προς την φορά των δεικτών του

Εικ. 162 Η παλαιότερη φωτογραφία σίφουνα.

ρολογιού στο βόρειο ημισφαίριο και δεξιόστροφα στο νότιο, αλλά περιστασιακά αυτή η διαδικασία μπορεί και να αντιστραφεί.
Ο ακριβής μηχανισμός που δημιουργείται ένας σίφουνας δεν είναι γνωστός. Πάντως οι σχηματισμοί χοάνης διαμορφώνονται πάντα από απότομες ανοδικές τάσεις του ατμοσφαιρικού αέρα. Η ταχύτητα ενός σίφουνα μπορεί να είναι μεγαλύτερη από 480 χιλιόμετρα την ώρα αν και έχουν

Εικ. 163 Θαλάσσιος σίφουνας (waterspout)

μετρηθεί ταχύτητες μεγαλύτερες από 800 χιλιόμετρα την ώρα.

Θύελλα
 

Σφοδρός άνεμος στην ξηρά ή στη θάλασσα που συνοδεύεται συνήθως και από βροχή. Στην κλίμακα του Μποφόρ κατέχει την 9η θέση, δηλ. τρέχει με 20 μέτρα στο δευτερόλεπτο στην ξηρά και 25 μ. στη θάλασσα. Η θύελλα οφείλεται στην ύφεση της ατμοσφαιρικής πίεσης. Στην Ελλάδα κατά μέσο όρο έχουμε έντεκα θύελλες το χρόνο και συνήθως από το Δεκέμβριο μέχρι τον Απρίλιο, οι οποίες φέρνουν πολλές φορές καταστροφές στη ναυτιλία του Αιγαίου αλλά και στη ξηρά σε σπίτια και καλλιέργειες. Η θύελλα διαρκεί συνήθως λίγη ώρα. Μεγάλες θύελλες όμως ωοτοκούν ανεμοστρόβιλους, χαλάζι, κεραυνούς και ξαφνικές πλημμύρες.

 
 
 
 
 
 
 

Ακραία Καιρικά Φαινόμενα

Ηλεία 2004 - 2005

1,8ΜΒ
Θύελλα στο Κατάκολο Ηλείας την άνοιξη του 2004
1 ΜΒ
Καταστροφές από θύελλα σε παραλία της Ηλείας, Χειμώνας 2005. Μήπως φταίμε κι εμείς
2,4 ΜΒ
Κατολισθήσεις στο Χρυσοχώρι Ζαχάρως Νομού Ηλείας, Χειμώνας 2005
1,3 ΜΒ
Πλημμύρα στον ποταμό Αλφειό (Περιοχή Καλυβάκια)
 και Νέδα,
Χειμώνας 2005
1,2 ΜΒ
Πλημμύρες και στην πόλη μας, Πύργος Ηλείας
Χειμώνας 2005

Με τα στοιχεία της φύσης είναι αδύνατον να τα βάλει ο άνθρωπος. Τη φετινή χρονιά 2004 - 2005 η φύση δεν παρέλειψε να δείξει το "σκληρό" της πρόσωπο και στην περιοχή μας σκορπώντας καταστροφή.
Το πέρασμα της κακοκαιρίες από την Ηλεία άφησε ανοιχτές πληγές, χαμένες περιουσίες και αρκετή δουλειά για τους εμπλεκόμενους φορείς (Δήμους και Νομαρχία).

 

Ευχαριστούμε την Ολυμπιακή Ραδιοφωνία Τηλεόραση και την εφημερίδα "ΠΑΤΡΙΣ" για την ευγενική παραχώρηση των παραπάνω βίντεο και των φωτογραφιών της παρουσίασης.

  Ενδιαφέρουσες Διευθύνσεις:

http://www.gscp.gr/ggpp/site/home/ws.csp   (Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας) Για μαθητές και όχι μόνο