Ο Κύκλος του Νερού
Ενδιαφέρουσες Διευθύνσεις

 

Εικ. 11 Ηλεκτρονική Επεξεργασία του Προπλάσματος του 3ου Δημοτικού Σχολείου Πύργου

 

Το νερό που βλέπουμε σε μια λίμνη δεν είναι πάντα το ίδιο. Στη πραγματικότητα το νερό συνεχώς κινείται μέσω του «Αέναου Κύκλου του Νερού» συνεχώς ανανεώνεται στηρίζοντας τη ζωή του πλανήτη μας και παίζοντας σημαντικό ρόλο στα παγκόσμια καιρικά φαινόμενα. Η συνολική ποσότητα του νερού στον πλανήτη υπολογίζεται περίπου σε 1.400 εκατομ. κυβικά χιλιόμετρα. Στους υδάτινους πόρους της Γης περιλαμβάνονται οι ωκεανοί και οι θάλασσες, οι πάγοι των πολικών περιοχών, τα ποτάμια και οι λίμνες, η υγρασία της ατμόσφαιρας και τα υπόγεια ύδατα.
  

 

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση -WWF (Άτλας του Περιβάλλοντος, 1990), οι ωκεανοί και οι θάλασσες αποτελούν το 97% της υδρόσφαιρας και το γλυκό νερό το υπόλοιπο 3%.

   
 

Το 79% του γλυκού νερού βρίσκεται με τη μορφή πάγου στις πολικές περιοχές, το 20% είναι υπόγεια νερά και μόνο το 1% είναι προσιτό νερό επιφανείας, διαθέσιμο για τις ανάγκες του ανθρώπου και των άλλων οργανισμών.

 

 

 

Το 52% των επιφανειακών υδάτων βρίσκεται στις λίμνες, το 1% στα ποτάμια, το 38% ως υγρασία στο έδαφος, το 8% στην ατμόσφαιρα και το 1% στους ζωντανούς οργανισμούς.
 

Οι ποταμοί προσφέρουν στην ανθρωπότητα το 80% των αναγκών σε νερό, ενώ αντιπροσωπεύουν μόλις το 0,000003% της συνολικής ποσότητάς του στον πλανήτη. Για να καταλάβουμε καλύτερα τον κύκλο του νερού μπορούμε να το ακολουθήσουμε για λίγο στο ταξίδι του.

 

 

 

Εξάτμιση - Διαπνοή

Υδρατμοί των επιφανειακών νερών (λιμνών, θαλασσών λοιπών στάσιμων νερών) εξατμίζονται και ανεβαίνουν στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας καθώς ο ήλιος θερμαίνει την επιφάνειά τους. Υδρατμοί εξατμίζονται επίσης και από τη διαπνοή των φυτών. Δεδομένου ότι τα φυτά απορροφούν νερό από το χώμα, το νερό κινείται από τις ρίζες στα φύλλα μέσω των μίσχων. Μόλις φθάσει το νερό στα φύλλα, κάποια ποσότητα, εξατμίζεται προσθέτοντας ποσότητα υδρατμών στον αέρα. Αυτή η διαδικασία της εξάτμισης μέσω των φύλλων των φυτών καλείται

Εικ. 12 Εξάτμιση - Διαπνοή

διαπνοή. Στα μεγάλα δάση, μια

μεγάλη ποσότητα νερού θα διαπνεύσει μέσω των φύλλων. Οι άνεμοι με τη σειρά τους βοηθούν το εξατμιζόμενο νερό στην άνοδό του ψηλά μέσα στην ατμόσφαιρα. Εκεί συναντούν παγωμένα στρώματα της ατμόσφαιρας συμπυκνώνονται σε μικρά σταγονίδια ή διαμορφώνουν μικροσκοπικούς κρυστάλλους πάγου και σχηματίζουν τα σύννεφα.

 


Συμπύκνωση


Η συμπύκνωση είναι η αλλαγή της φυσικής κατάστασης του νερού από την αέρια (υδρατμός) στην υγρή μορφή. Η συμπύκνωση εμφανίζεται γενικά στην ατμόσφαιρα όταν ο θερμός αέρας ανέρχεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, παγώνει και χάνει την ικανότητά του να συγκρατήσει τους υδρατμούς. Κατά συνέπεια, οι υδρατμοί που περισσεύουν συμπυκνώνονται και διαμορφώνουν τα σταγονίδια των σύννεφων.
Όταν ένα σύννεφο διαμορφωθεί, μέσω της συμπύκνωσης των υδρατμών, αρχίζει να κινείται από

τους ωκεανούς προς την ξηρά.

Εικ. 13 Συμπύκνωση Υδρατμών

   
 

Μετακίνηση Αερίων Μαζών

Η κίνηση αυτή οφείλεται στη κίνηση των αερίων μαζών που παρασύρουν το σύννεφο όπως για παράδειγμα η θαλάσσια αύρα (εναλλαγή του θαλασσινού με τον αέρα της ξηράς). Οι υδρατμοί όπως είδαμε από τα παραπάνω γραφήματα αποτελούν το τρίτο σε περιεκτικότητα αέριο της ατμόσφαιρας. Οι υδρατμοί μπορεί να είναι αόρατοι σε μας, αλλά όχι στους μετεωρολογικούς δορυφόρους, οι οποίοι είναι σε θέση με τα στοιχεία που συλλέγουν να υπολογίσουν την περιεκτικότητα σε υγρασία της ατμόσφαιρας και να μας δώσουν σωστές μετεωρολογικές

Εικ. 14 Μετακίνηση των Σύννεφων προς τα βουνά

προβλέψεις.
   
 

Πτώση στη γη
Τα μικροσκοπικά σταγονίδια του σύννεφου είναι σε θέση να πέσουν στη γη ως κατακρήμνισμα, δηλαδή βροχή, χιόνι ή χαλάζι εάν ενωθούν μεταξύ τους γίνουν μεγαλύτερα και βαρύτερα ανάλογα με τη θερμοκρασία που επικρατεί στην ατμόσφαιρα και τη περιοχή πτώσης τους.

 

Εικ. 15 Κατακρημνίσματα

   
 

Διήθηση - Υπόγεια Νερά

Η διήθηση είναι μια σημαντική διαδικασία όπου το νερό της βροχής ή των λιμνών διεισδύει στο έδαφος, μέσω των στρωμάτων του χώματος και βράχου. Κάποια ποσότητα από αυτό το νερό επιστρέφει τελικά στην επιφάνεια μέσω των πηγών ή βρίσκοντας ανοίγματα διαφυγής σε χαμηλότερα σημεία. Ποσότητα νερού όμως παραμένει κάτω από τη γη. Αυτά τα νερά καλούνται υπόγεια νερά.
Το νερό δε μένει για πάντα κάτω από το έδαφος αλλά διατηρείται εκεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απ’ ότι το επιφανειακό νερό.
Καθώς το νερό διεισδύει μέσω

Εικ. 16 Υπόγεια Νερά

των στρωμάτων χώματος και

βράχου, πολλές από τις ακαθαρσίες του νερού φιλτράρονται. Αυτή η διαδικασία φιλτραρίσματος βοηθά στον καθαρισμό του.

 
 

Επιφανειακή Ροή

Με τη βοήθεια του ποταμού

Οι αγωγοί των βουνίσιων λιμνών δημιουργούν μικρά ρέματα, τα οποία στη συνέχεια ενώνονται σχηματίζοντας έναν μεγαλύτερο ποταμό ο οποίος μεταφέρει το νερό των λιμνών στα χαμηλότερα επίπεδα με τελικό προορισμό τη θάλασσα.

Πίσω στη λίμνη
Το χιόνι που υπάρχει στα βουνά και το παγωμένο νερό των παγετώνων σιγά σιγά λιώνει καθώς ο καιρός γίνεται θερμότερος και το νερό ταξιδεύει πάλι μέσω πηγών πίσω στις λίμνες ενισχύοντάς τες με νέες ποσότητες νερού.

 

Εικ. 17  Ροή Επιφανειακών Υδάτων

 

Μέσω αυτής της ανακύκλωσης, το νερό επαναχρησιμοποιείται συνεχώς. Στο παρελθόν, το νερό των λιμνών μπορεί να είχε ξεδιψάσει τους τεράστιους δεινόσαυρους ή τους στρατούς μεσαιωνικών βασιλιάδων. Στο μέλλον όμως με τη κατάχρηση των φυσικών πόρων μπορεί να γίνει αιτία καταστροφής πόλεων μέσω πλημμύρων ή χιονοθυελλών.

Εικ 18 Ο Κύκλος του Νερού

 
  Ενδιαφέρουσες Διευθύνσεις
 

Πάτα εδώ για δεις μια πλήρη εργασία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φύλλο εργασίας πάνω στον "Κύκλο του Νερού". (συνεργασία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με την Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ)

 
Πηγή: http://ga.water.usgs.gov/edu/watercycle.html πλήρες σχέδιο εργασίας
  http://ga.water.usgs.gov/edu/watercyclegreek.html περίληψη στα Ελληνικά

www.itia.ntua.gr (άλλα ερευνητικά έργα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου που έχουν σχέση με τη διαχείριση των ελληνικών υδατικών πόρων, για εκπαιδευτικούς)